198 . صفحه 198
یازدهم تیر :
نفیسه :
(آیه69)- تکرار تاریخ و درس عبرت! این آیه براى بیدار ساختن منافقان، آینه تاریخ را پیش روى آنها مىگذارد، و با مقایسه زندگى آنان با منافقان و گردنکشان پیشین، عبرت انگیزترین درسها را به آنها مىدهد، و مىگوید: «شما همانند منافقان پیشین هستید»، و همان مسیر و برنامه و سرنوشت شوم را تعقیب مىکنید (کَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ).«همانها که از نظر نیرو از شما قویتر، و از نظر اموال و فرزندان از شما افزونتر بودند» (کانُوا أَشَدَّ مِنْکُمْ قُوَّةً وَ أَکْثَرَ أَمْوالًا وَ أَوْلاداً).«آنها از نصیب و بهره خود در دنیا، در طریق شهوات و آلودگى و گناه و فساد و تبهکارى، بهره گرفتند، شما منافقان این امت نیز از نصیب و بهره خود همان گونه که منافقان پیشین بهره گرفته بودند، بهره بردارى کردید» (فَاسْتَمْتَعُوا بِخَلاقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُمْ بِخَلاقِکُمْ کَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ بِخَلاقِهِمْ).
سپس مىگوید: «شما در کفر و نفاق و سخریه و استهزاء مؤمنان، فرو رفتید، همان گونه که آنها در این امور فرو رفتند» (وَ خُضْتُمْ کَالَّذِی خاضُوا).سر انجام پایان کار منافقان پیشین را براى هشدار به گروه منافقان معاصر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و همه منافقان جهان، با دو جمله بیان مىکند:
نخست این که: «آنها کسانى هستند که همه اعمالشان در دنیا و آخرت بر باد رفته و مىرود، و هیچ نتیجه مثبتى از آن عائدشان نمىگردد» (أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ).
دیگر این که: «آنها زیانکاران حقیقى، و خسران یافتگان واقعى هستند» (وَ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ).
آنها ممکن است استفادههاى «موقت» و «محدودى» از اعمال نفاق آمیز خود ببرند، ولى اگر درست بنگریم مىبینیم نه در زندگى این دنیا از این رهگذر طرفى مىبندند، و نه در جهان دیگر بهرهاى دارند.
(آیه 70)- در این آیه روى سخن را به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله کرده، به عنوان استفهام انکارى چنین مىگوید: «آیا این گروه منافق از سرنوشت امتهاى پیشین، قوم نوح، و عاد، و ثمود، و قوم ابراهیم، و اصحاب مدین (قوم شعیب) و شهرهاى ویران شده قوم لوط با خبر نشدند» (أَ لَمْ یَأْتِهِمْ نَبَأُ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْراهِیمَ وَ أَصْحابِ مَدْیَنَ وَ الْمُؤْتَفِکاتِ).اینها ماجراهاى تکان دهندهاى است که مطالعه و بررسى آن هر انسانى را که کمترین احساس در قلب او باشد تکان مىدهد.
هر چند خداوند آنها را هیچ گاه از لطف خود محروم نساخت، «و پیامبرانشان با دلایل روشن براى هدایت آنان به سویشان آمدند» (أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ).
ولى آنها به هیچ یک از مواعظ و اندرزهاى این مردان الهى گوش فرا ندادند و براى زحمات طاقت فرسایشان در راه روشنگرى خلق خدا ارجى ننهادند.
«بنابراین هرگز خداوند به آنها ستم نکرد، این خودشان بودند که به خویشتن ستم روا داشتند»! (فَما کانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ).
(آیه71)- نشانههاى مؤمنان راستین: در آیات گذشته علائم و جهات مشترک مردان و زنان منافق در پنج قسمت مطرح گردید.در آیه مورد بحث علائم و نشانههاى مردان و زنان با ایمان بیان شده است که آن هم در پنج قسمت خلاصه مىشود.آیه از اینجا شروع مىشود که مىفرماید: «مردان و زنان با ایمان دوست و ولىّ و یار و یاور یکدیگرند» (وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).
پس از بیان این اصل کلى به شرح جزئیات صفات مؤمنان مىپردازد:
1- نخست مىگوید: «آنها مردم را به نیکىها دعوت مىکند» (یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ).
2- «مردم را از زشتیها و بدیها و منکرات باز مىدارند» (وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ).
3- آنها به عکس منافقان که خدا را فراموش کرده بودند «نماز را برپا مىدارند» (وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ). و به یاد خدا هستند و با یاد و ذکر او، دل را روشن، و عقل را بیدار و آگاه مىدارند.
4- آنها بر خلاف منافقان که افرادى ممسک و بخیل هستند بخشى از اموال خویش را در راه خدا، و حمایت خلق خدا، و براى بازسازى جامعه، انفاق مىنمایند «و زکات اموال خویش را مىپردازد» (وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ).
5- منافقان فاسقند و سرکش، و خارج از تحت فرمان حق، اما مؤمنان «اطاعت فرمان خدا و پیامبر او مىکنند» (وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ).
در پایان این آیه اشاره به نخستین امتیاز مؤمنان از نظر نتیجه و پاداش کرده، مىگوید:«خداوند آنها را به زودى مشمول رحمت خویش مىگرداند» (أُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ).
شک نیست که وعده رحمت به مؤمنان از طرف خداوند، از هر نظر قطعى و اطمینان بخش است، چرا که «خداوند توانا و حکیم است» (إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ).
نه بدون علت وعده مىدهد، و نه هنگامى که وعده داد، از انجام آن عاجز مىماند.
(آیه 72)- این آیه قسمتى از این رحمت واسعه الهى را که شامل حال افراد با ایمان مىشود، در دو جنبه «مادى» و «معنوى» شرح مىدهد.نخست مىفرماید: «خداوند به مردان و زنان با ایمان باغهایى از بهشت وعده داده است که از زیر درختانش نهرها جریان دارد» (وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ).از ویژگیهاى این نعمت بزرگ این است که زوال و جدایى در آن راه ندارد و «آنان جاودانه در آن مىمانند» (خالِدِینَ فِیها).
دیگر از مواهب الهى به آنها این است که خداوند «مسکنهاى پاکیزه و منزلگاههاى مرفّه در قلب بهشت عدن در اختیار آنها مىگذارد» (وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ).
از احادیث اسلامى چنین استفاده مىشود که «جنّات عدن» باغهاى مخصوصى است از بهشت که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و جمعى از خاصان پیروان او در آنها مستقر خواهند شد.
سپس اشاره به نعمت و پاداش معنوى آنها کرده، مىفرماید: «رضایت و خشنودى خدا (که نصیب این مؤمنان راستین مىشود) از همه برتر و بزرگتر است» (وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ).
هیچ کس نمىتواند آن لذت معنوى و احساس روحانى را که به یک انسان به خاطر توجه رضایت و خشنودى خدا از او، دست مىدهد، توصیف کند.
و در پایان آیه اشاره به تمام این نعمتهاى مادى و معنوى کرده، مىگوید: «این پیروزى بزرگى است» (ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ).
اعظم :
ایه 69:ادمی که رگه های نفاق و کفر درش باشه به مال و فرزند و قدرتش مینازه و در دنیا تکیه و توکلش به اوناست
مراقب باشیم
ایه 69 : فکر نکنیم هر کس مال و مکنت و نعمت دنیویی داره از استحقاق معنوی اون هستش
ایه 69: فرو رفتن در فساد و دین ستیزی عامل سقوط هستش
ایه 69: کفر و نفاق اعمال خوب ادم رو هم نابود و حبط می کنه
ایه 70: اگه از تاریخ درس نگیریم دوباره اشتباهات گذشتگان رو تکرار می کنیم
ایه 70: اگر از دستورات الهی پیروی نکنیم به خودمون ظلم کردیم
ایه 71: آیهى 67، دربارهى منافقان تعبیرِ «بعضهم من بعض» را آورده بود، امّا این آیه دربارهى مؤمنان مىفرماید: «بعضهم اولیاء بعض»، شاید اختلاف تعبیر به خاطر آن است که بر خلاف مؤمنان، وحدت عمیق و پیوند ولایت در میان منافقان نیست و هنگام بروز منافع شخصى، وفادار نیستند و وحدتشان ظاهرى و صورى است، به قول قرآن: «تحسبهم جمیعاً وقلوبهم شتّى»
ایه 71: ویژگى و اهمیّت اقامه نماز و پرداخت زکات، در میان سایر تکالیف دینى
و المؤمنون و المؤمنت ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة
ایه 71: ؤمنان راستین، فرمانبران خدا و رسول از روى میل و رغبت و نه از روى اکراه و بى میلى
و یطیعون اللّه و رسوله
واژه «اطاعة» (مصدر یطیعون) به معناى فرمانبردارى از روى رغبت و میل است.
ایه 72: تساوى زن و مرد در پاداشهاى اخروى
وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت جنت تجرى من تحتها الأنهر
ایه 72: رضوان خداوند و خشنودى او از بهشتیان، بالاترین لذت و نعمت براى آنان
و رضون من اللّه أکبر
ایه 72: برترین لذتها براى اهل بهشت، لذت معنوى و روحانى است.
و رضون من اللّه أکبر
ایه 72: مقایسهى اهل نفاق با اهل ایمان (آیات 67 و 68 با 71 و 72)
1- اهل نفاق، «بعضهم من بعض»، امّا اهل ایمان «بعضهم اولیاء بعض»
2- اهل نفاق، «یأمرون بالمنکر و ینهون عن المعروف»، امّا اهل ایمان «یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»
3- اهل نفاق، «نسوااللَّه»، امّا اهل ایمان «یقیمون الصلوة»
4- اهل نفاق، «یقبضون ایدیهم »، امّا اهل ایمان «یؤتون الزکوة»
5 - اهل نفاق، «فاسقون»، امّا اهل ایمان «یطیعون اللَّه»
6- خداوند به اهل نفاق، «نار جهنّم» وعده داده، امّا به اهل ایمان «جنّات، مساکن»
7- براى اهل نفاق، «لعنهم اللَّه»، امّا براى اهل ایمان «رضوان من اللَّه»
8 - براى اهل نفاق، «عذاب مقیم»، امّا براى اهل ایمان «فوز عظیم»
..................................................................................................
مباحثه آیات سوال برانگیز :
آیه 71 سوره توبه :
معصومه :
معنی اولیا در ایه ۷۱ صرفا به معنی دوست و یاور تفسیر شده؟بنظرم نکته های دیگه ای هم داره.
اعظم :
ایه 69: در ترجمه اقای فولادوند که تصویر رو از اون ترجمه گذاشتم دوست نعبیر شده هم در تفسیر المیران و هم در سایر تفسیرها و ترجمه چندین نفر از مترجمان به معنی سرپرست اومده و روش مانور داده شده
