186 . صفحه 186
نفیسه :
(آیه 70)- مسأله مهمى که در مورد اسیران جنگى وجود دارد موضوع اصلاح
و تربیت و هدایت آنهاست.لذا در این آیه به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله دستور مىدهد
که اسیران را با بیان دلگرم کنندهاى به سوى ایمان و اصلاح روش خود دعوت و تشویق کند،
مىگوید:«اى پیامبر! به اسیرانى که در دست شما هستند بگو: اگر خداوند در دلهاى شما
خیر و نیکى بداند بهتر از آنچه از شما گرفته شده، به شما مىبخشد» (یا أَیُّهَا النَّبِیُّ
قُلْ لِمَنْ فِی أَیْدِیکُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ یَعْلَمِ اللَّهُ فِی قُلُوبِکُمْ
خَیْراً یُؤْتِکُمْ خَیْراً مِمَّا أُخِذَ مِنْکُمْ).منظور از کلمه «خَیْراً» در جمله
اول همان ایمان و پذیرش اسلام است و منظور از آن در جمله بعد پاداشهاى مادى و معنوى
است که در سایه اسلام و ایمان عاید آنها مىشود.علاوه بر این پاداشها لطف دیگرى نیز
در باره شما کرده «و گناهانى را که در سابق و قبل از پذیرش اسلام مرتکب شدید، مىبخشد،
و خداوند آمرزنده و مهربان است» (وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ).
(آیه 71)- و از آنجا که ممکن بود بعضى از اسیران از این برنامه سوء
استفاده کنند و با اظهار اسلام به قصد خیانت و انتقامجویى در صفوف مسلمانان درآیند،
در این آیه هم به آنها اخطار مىکند، و هم به مسلمانان هشدار مىدهد و مىگوید:«و اگر
بخواهند به تو خیانت کنند چیز تازهاى نیست، آنها پیش از این هم به خدا خیانت کردند»(وَ
إِنْ یُرِیدُوا خِیانَتَکَ فَقَدْ خانُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ).چه خیانتى از این بالاتر
که نداى فطرت را نشنیده گرفته و حکم عقل را پشت سر انداختند، و براى خدا شریک و شبیه
قائل شدند.ولى اینها نباید فراموش کنند که: «خداوند تو و یارانت را بر آنها پیروز کرد»
(فَأَمْکَنَ مِنْهُمْ).در آینده نیز اگر راه خیانت را بپویند به پیروزى نخواهند رسید.خداوند
از نیات آنها آگاه است و دستوراتى را که درباره اسیران داده است بر طبق حکمت مىباشد،
زیرا «خداوند علیم و حکیم است» (وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ).
(آیه 72)- چهار گروه مختلف: سلسله آیات (72- 75) که آخرین فصل سوره
انفال است بحثى را درباره «مهاجرین» و «انصار» و گروههاى دیگر مسلمین و ارزش وجودى
هر یک از آنان، مطرح کرده و بحثهاى گذشته پیرامون جهاد و مجاهدان را بدین وسیله تکمیل
مىکند.در این آیات سخن از پنج گروه که چهار گروه آن از مسلمانان و یک گروه از غیر
مسلمانانند به میان آمده است: آن چهار گروه عبارتند از:
1- مهاجرین نخستین.
2- انصار و یاران مدینه.
3- آنها که ایمان آوردند ولى مهاجرت نکردند.
4- آنها که بعدا ایمان آوردند و به مهاجران پیوستند.در این آیه مىگوید:«کسانى که ایمان آوردند و مهاجرت کردند و با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد نمودند و کسانى که پناه دادند و یارى کردند اولیاء و هم پیمان و مدافعان یکدیگرند» (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ الَّذِینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).براى گروه نخست چهار صفت بیان کرده اول ایمان، دوم هجرت و سوم جهاد مالى و اقتصادى و چهارم جهاد با خون و جان خویش در راه خدا و در مورد «انصار» دو صفت ذکر شده نخست «ایواء» (پناه دادن) دوم یارى کردن.در حقیقت این دو گروه در بافت جامعه اسلامى یکى به منزله «تار» و دیگرى به منزله «پود» بود و هیچ کدام از دیگرى بىنیاز نبود.
سپس به گروه سوم اشاره کرده، مىگوید: «و آنها که ایمان آوردند و مهاجرت نکردند (و به جامعه نوین شما نپیوستند) هیچ گونه ولایت و تعهد و مسؤولیتى در برابر آنها نداریم تا اقدام به هجرت کنند» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّى یُهاجِرُوا).و در جمله بعد تنها یک نوع حمایت و مسؤولیت را استثنا کرده و آن را درباره این گروه اثبات مىکند و مىگوید:«هرگاه این گروه (مؤمنان غیر مهاجر) از شما به خاطر حفظ دین و آئینشان یارى بطلبند (یعنى تحت فشار شدید دشمنان قرار گیرند) بر شما لازم است که به یارى آنها بشتابید» (وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ).«مگر زمانى که مخالفان آنها جمعیتى باشند که میان شما و آنان پیمان ترک مخاصمه بسته شده» (إِلَّا عَلى قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ). و در پایان آیه براى رعایت حدود این مسؤولیتها و دقت در انجام این مقررات مىگوید: «و خداوند به آنچه انجام مىدهید بصیر و بیناست» (وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ).همه اعمال شما را مىبیند و از تلاشها و کوششها و مجاهدتها و احساس مسؤولیتها آگاه است، همچنین از بىاعتنایى و سستى و تنبلى و عدم احساس مسؤولیت در برابر این وظایف بزرگ با خبر مىباشد!.
(آیه 73)- در این آیه به نقطه مقابل جامعه اسلامى، یعنى جامعه کفر و
دشمنان اسلام اشاره کرده و مىگوید:«آنها که کافر شدند بعضى اولیاى بعضى دیگرند» (وَ
الَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ).یعنى پیوند آنها تنها با خودشان
است، و شما حق ندارید با آنها پیوندى داشته باشید، و از آنها حمایت کنید و یا آنها
را به حمایت خود دعوت نمایید.سپس به مسلمانان هشدار مىدهد که:«اگر این دستور مهم را
نادیده بگیرید، فتنه و فساد عظیمى در زمین و در محیط جامعه شما به وجود خواهد آمد»
(إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ).چه فتنه و فسادى
از این بالاتر که خطوط پیروزى شما محو مىگردد و دسائس دشمنان در جامعه شما کارگر مىشود.
(آیه 74)- در این آیه بار دیگر روى اهمیت مقام مهاجران و انصار و موقعیت
و تأثیر و نفوذ آنها در پیشبرد اهداف جامعه اسلامى تکیه کرده و از آنها به این گونه
تقدیر مىکند: «آنها که ایمان آوردند و هجرت کردند و در راه خدا جهاد نمودند و آنها
که پناه دادند و یارى کردند، مؤمنان حقیقى و راستین هستند» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ
هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ الَّذِینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ
هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا).زیرا در روزهاى سخت و دشوار و ایام غربت و تنهایى اسلام
هر یک به نوعى به یارى آیین خدا و پیامبر صلّى اللّه علیه و آله شتافتند.و «آنها (به
خاطر این فداکاریهاى بزرگ) آمرزش و روزى شایستهاى خواهند داشت» (لَهُمْ مَغْفِرَةٌ
وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ). هم در پیشگاه خدا و جهان دیگر از مواهب بزرگى برخوردارند و هم
بهرهاى شایسته از عظمت و امنیت و آرامش در این جهان خواهند داشت.
(آیه 75)- در این آیه، به چهارمین گروه مسلمانان یعنى «مهاجران بعدى»
اشاره کرده، مىگوید: «آنها که بعد از این ایمان بیاورند و هجرت کنند و با شما در جهاد
شرکت جویند آنها نیز از شمایند» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَ هاجَرُوا وَ
جاهَدُوا مَعَکُمْ فَأُولئِکَ مِنْکُمْ).یعنى جامعه اسلامى یک جامعه مدار بسته و انحصارى
نیست، بلکه درهایش به سوى همه مؤمنان و مهاجران و مجاهدان آینده نیز گشوده است.و در
پایان آیه اشاره به ولایت و اولویت خویشاوندان نسبت به یکدیگر کرده، مىگوید:«خویشاوندان
(نیز) نسبت به یکدیگر و در احکامى که خداوند بر بندگانش مقرر داشته اولویت دارند»
(وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ).در حقیقت
در آیات گذشته سخن از ولایت و اولویت عمومى مسلمانان نسبت به یکدیگر بود و در این آیه
تأکید مىکند که این ولایت و اولویت در مورد خویشاوندان به صورت قویتر و جامعترى است،
زیرا خویشاوندان مسلمان علاوه بر ولایت ایمان و هجرت، ولایت خویشاوندى نیز دارند.و
در آخرین جمله این آیه که آخرین جمله سوره انفال است، مىفرماید:«خداوند به هر چیزى
داناست» (إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ).و تمامى احکامى را که در زمینه «انفال»
و «غنائم جنگى» و «نظام جهاد» و «صلح» و «احکام اسیران جنگى» و مسائل مربوط به «هجرت»
و مانند آن در این سوره نازل کرده است همه را روى حساب و برنامه دقیقى بیان نموده که
با روح جامعه انسانى و عواطف بشرى و مصالح همه جانبه آنها کاملا منطبق است.
الحمدالله رب العالمین.سوره انفال هم با تاکید بر
معانی آن ختم شد.امید است دستورات و رهنمودهای روشنگرش چراغ راه زندگیمان باشد.
اعظم :
ایه 70 :
خوشا اسارتی که معنایش ازادی باشد
ازادی از قید دنیا و دنیا طلبی و رسیدن به ایمان و بندگی
من از ان روز که در بند توام ازادم
ایه 71 :
وقتی ادم دلش به یاری خداوند گرم باشه
خداوند شر نیت و سوءاسنفاده ادما رو از اونا به خودشون بر می گردونه
کفر کافر و خیانت اونا مال امروز و دیروز نیست
همیشه روال همین بوده
هزار دشمنم ار می کنند قصد هلاک
گرم تو دوستی از دشمنان ندارم باک
تفسیر ایه های اخر در مورد مهاجرین و انصار و سایر
گروهها جالب بود
به خصوص نکته هایی که در مورد کسانیکه هنوز هجرت نکرده بودن
