178 . صفحه 178
بیست و دوم خرداد :
نفیسه :
(آیه 9)- درسهاى آموزنده در میدان بدر: نخست به یارى فرشتگان اشاره
کرده، مىگوید:«به خاطر بیاورید زمانى را که (از شدت وحشت و اضطراب که از کثرت نفرات
دشمن و فزونى تجهیزات جنگى آنها براى شما پیش آمده بود) به خدا پناه بردید و دست حاجت
به سوى او دراز کردید و از وى تقاضاى کمک نمودید» (إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ).در
پارهاى از روایات آمده که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نیز با مسلمانها در استغاثه
و یارى طلبیدن از خداوند هم صدا بود، دست خود را به سوى آسمان بلند کرده بود و عرضه
مىداشت: اللّهمّ انجزلى ما وعدتنى، اللّهمّ ان تهلک هذه العصابة لا تعبد فى الارض:«خداوندا!
وعدهاى را که به من دادهاى تحقق بخش، پروردگارا! اگر این گروه مؤمنان نابود شوند
پرستش تو از زمین برچیده خواهد شد» و آن قدر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به این استغاثه
و دعا ادامه داد که عبا از دوشش بر زمین افتاد.در این هنگام «خداوند تقاضاى شما را
پذیرفت و فرمود: من شما را با یک هزار نفر از فرشتگان که پشت سر هم فرود مىآیند، کمک
و یارى مىکنم»(فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ
مُرْدِفِینَ).
(آیه 10)- سپس براى این که کسى خیال نکند پیروزى به دست فرشتگان و مانند
آنهاست، مىگوید:«خداوند این کار را قرار نداد مگر براى بشارت و اطمینان قلب شما»
(وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرى وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ).«و گر
نه پیروزى جز از ناحیه خداوند نیست» و مافوق همه این اسباب ظاهرى و باطنى اراده و مشیت
اوست (وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ).زیرا هیچ کس نمىتواند در برابر
اراده او ایستادگى کند و یارى خود را جز در مورد افراد شایسته قرار نخواهد داد «چرا
که خداوند توانا و حکیم است» (إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ).
(آیه 11)- سپس دومین نعمت خود را به مؤمنان یادآور مىشود، مىگوید:«به
خاطر بیاورید هنگامى را که شما را در خواب سبکى فرو برد که مایه آرامش و امنیت روح
و جسم شما از ناحیه خداوند گردید»(إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ).و
به این ترتیب مسلمانان در آن شب پراضطراب، از این نعمت بزرگى که فرداى آن روز در میدان
مبارزه به آنها کمک فراوانى کرد بهره گرفتند.سومین موهبتى را که در آن میدان به شما
ارزانى داشت این بود «که آبى از آسمان براى شما فرو فرستاد»(وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ
مِنَ السَّماءِ ماءً).«تا به وسیله آن شما را پاک و پاکیزه کند و پلیدى شیطان را از
شما دور سازد» (لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ).به
علاوه «خدا مىخواست با این نعمت دلهاى شما را محکم دارد» (وَ لِیَرْبِطَ عَلى قُلُوبِکُمْ).
و نیز «مىخواست (در آن شنزار که پاى شما فرو مىرفت، و لغزنده بود) به وسیله ریزش
باران گامهاى شما را محکم کند» (وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ).
(آیه 12)- دیگر از نعمتهاى پروردگار بر مجاهدان جنگ بدر، ترس و وحشتى
بود که در دل دشمنان افکند و روحیه آنها را سخت متزلزل ساخت در این باره مىفرماید:
«به خاطر بیاور هنگامى را که پروردگار تو به فرشتگان وحى فرستاد، من با شما هستم و
شما افراد با ایمان را تقویت کنید و ثابت قدم بدارید» (إِذْ یُوحِی رَبُّکَ إِلَى الْمَلائِکَةِ
أَنِّی مَعَکُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِینَ آمَنُوا).«و به زودى در دلهاى کافران ترس و
وحشت مىافکنم» (سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ).و این راستى
عجیب بود که ارتش نیرومند قریش در برابر سپاه کوچک مسلمانان آنچنان روحیه خود را باخته
بود که جمعى از درگیر شدن با مسلمانان بسیار وحشت داشتند.سپس فرمانى را که در میدان
بدر به وسیله پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به مسلمانان داده بود، به یاد آنها مىآورد،
و آن این بود که هنگام نبرد با مشرکان از ضربههاى غیر کارى بپرهیزید و نیروى خود را
در آن صرف نکنید، بلکه ضربههاى کارى بر پیکر دشمن فرود آرید «ضربه بر بالاتر از گردن،
(بر مغزها و سرهاى آنها) فرود آرید» (فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ).«و دست و پاى
آنها را از کار بیندازید» (وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنانٍ).
(آیه 13)- بعد از همه گفتگوها براى این که کسى این فرمانهاى شدید و
دستورات قاطع و کوبنده را بر خلاف آیین جوانمردى و رحم و انصاف تصور نکند، مىفرماید:
اینها استحقاق چنین چیزى را دارند «زیرا آنان از در عداوت و دشمنى و عصیان و گردنکشى
در برابر خدا و پیامبرش درآمدند»لِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ).گفته
مىشود، «و هر کس از در مخالفت و دشمنى با خدا و پیامبرش درآید (گرفتار مجازات دردناک
در دنیا و آخرت خواهد شد) زیرا خداوند (همان گونه که رحمتش وسیع و بىانتهاست) مجازاتش
شدید و دردناک است»َ مَنْ یُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ).
(آیه 14)- سپس براى تأکید این موضوع مىگوید: «این مجازات دنیا را بچشید
(مجازات ضربههاى سخت در میدان جنگ و کشته شدن و اسارت و شکست و ناکامى و در انتظار
مجازات سراى دیگر باشید) زیرا عذاب آتش در انتظار کافران است»(ذلِکُمْ فَذُوقُوهُ وَ
أَنَّ لِلْکافِرِینَ عَذابَ النَّارِ).
(آیه 15)- فرار از جهاد ممنوع! این آیه روى سخن را به مؤمنان کرده و
یک دستور کلّى جنگى را به آنها توصیه و تأکید مىکند، مىگوید: «اى کسانى که ایمان
آوردهاید! هنگامى که با کافران در میدان جهاد رو برو شدید به آنها پشت مکنید و فرار
اختیار ننمایید»(یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا
زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ).
(آیه 16)- اصولا فرار از جنگ یکى از بزرگترین گناهان در اسلام محسوب
مىشود به همین جهت در این آیه مجازات دردناک فرار کنندگان از میدان جهاد را با ذکر
استثناهاى آن شرح مىدهد، مىفرماید:«هر کس که به هنگام مبارزه با دشمن پشت به آنها
کند (مگر در صورتى که هدف کنارهگیرى از میدان براى انتخاب یک روش جنگى بوده باشد و
یا به قصد پیوستن به گروهى از مسلمانان و حمله مجدّد) چنین کسى گرفتار غضب پروردگار
خواهد شد» (وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ
أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ).همان گونه که مشاهده
مىکنیم در این آیه دو صورت از مسأله فرار، استثناء شده که در ظاهر شکل فرار دارد اما
در باطن شکل مبارزه و جهاد.و در پایان آیه مىفرماید: نه تنها فرارکنندگان گرفتار خشم
خدا مىشوند، بلکه«جایگاه آنها دوزخ و چه بد جایگاهى است» (وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ
بِئْسَ الْمَصِیرُ).در میان امتیازات فراوانى که على علیه السّلام داشت و گاهى خودش
به عنوان سرمشق براى دیگران به آن اشاره مىکند همین مسأله عدم فرار از میدان جهاد
است آنجا که مىفرماید: «فانّى لم افرّ من الزّحف قطّ و لم یبارزنى احد الّا سقیت الارض
من دمه»!: «من هیچ گاه از برابر انبوه دشمن فرار نکردم (با این که در طول عمرم در میدانهاى
زیاد شرکت جستم) و هیچ کس در میدان جنگ با من رو برو نشد مگر این که زمین را از خونش
سیراب کردم».
اعظم :
ایه 16 :
دعا و استغاثه به درگاه خداوند بی تاثیر نیست
خداوند اسباب زیادی برای هدایت و یاری دلرد
ایه 9 و 10 :
اسباب بهانه است
پیروزی و فتح تنها نزد خداست
اسباب برای دلخوشی است
مومتین واقعی پشت همه اسباب دست یاری خداوند رو واضح می بینن و به اسباب دل نمی بندن
ایه 11:
خواب ارام و سبک وقتی در دل مشکلاتی
نعمتی از جاتب خداونده که ارامش رو به روح و روان ادم برگردونه
