71 . صفحه 71

 

ششم اسفند :

نفیسه :

3.158.از همه گذشته مرگ به معنى فنا و نابودى نیست که این قدر از آن وحشت دارید بلکه دریچه‏ اى است به سوى زندگانى دیگرى در سطحى بسیار وسیعتر و آمیخته با ابدیت «و اگر بمیرید و یا کشته شوید به سوى خدا باز مى‏ گردید».

159.این آیه نیز ناظر به حوادث احد است، زیرا بعد از مراجعت مسلمانان از احد، کسانى که از جنگ فرار کرده بودند، اطراف پیامبر را گرفته و ضمن اظهار ندامت، تقاضاى عفو و بخشش مى‏ کردند.خداوند در این آیه، عفو عمومى آنها را صادر کرد و پیامبر(ص) با آغوش باز، خطاکاران توبه کار را پذیرفت.نخست اشاره به یکى از مزایاى فوق العاده اخلاقى پیامبر(ص)کرده، مى ‏فرماید: «در پرتو رحمت و لطف پروردگار، تو با مردم مهربان شدى در حالى که اگر خشن و تندخو و سنگدل بودى از اطراف تو پراکنده مى ‏شدند»سپس دستور مى‏ دهد که «از تقصیر آنان بگذر، و آنها را مشمول عفو خود گردان و براى آنها طلب آمرزش کن»بعد از فرمان عفو عمومى، براى زنده کردن شخصیت مسلمانان و تجدید حیات فکرى و روحى آنان دستور مى‏ دهد که باز هم «در کارها با آنها مشورت کن و رأى و نظر آنها را بخواه»سپس در ادامه مى‏ افزاید: «اما هنگامى که تصمیم گرفتى (قاطع باش و) بر خدا توکل کن، زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد»همان اندازه که به هنگام مشورت باید، نرمش و انعطاف به خرج داد، در موقع اتخاذ تصمیم نهایى باید قاطع بود. بنابراین، پس از برگزارى مشاوره و روشن شدن نتیجه مشورت، باید هر گونه تردید و دو دلى و آراء پراکنده را کنار زد و با قاطعیت تصمیم گرفت و این همان چیزى است که در آیه فوق از آن تعبیر به «عزم» شده است و آن تصمیم قاطع مى‏ باشد.
ضمنا از این آیه استفاده مى‏ شود که توکل باید حتما بعد از مشورت و استفاده از همه امکاناتى که انسان در اختیار دارد قرار گیرد.

160.در این آیه که مکمل آیه قبل است، نکته توکل بر خداوند بیان شده است و آن این که: قدرت او بالاترین قدرتهاست و «اگر خداوند شما را یارى کند هیچ کس بر شما پیروز نخواهد شد، و اگر دست از یارى شما بردارد کیست که بعد از او شما را یارى کند»در آیه گذشته روى سخن به پیامبر اکرم(ص)بود و به او دستور مى‏ داد، اما در این آیه روى سخن به همه مؤمنان است و به آنها مى‏گوید: همانند پیامبر، باید بر ذات پاک خدا تکیه کنند، و لذا در پایان آیه مى‏ خوانیم: «و مؤمنان تنها بر ذات خداوند، باید توکل کنند»

161.هنگامى که بعضى از تیراندازان احد مى‏ خواستند سنگر خود را براى جمع آورى غنیمت تخلیه کنند، امیر آنان، دستور داد از جاى خود حرکت نکنید رسول خدا شما را از غنیمت محروم نخواهد کرد.ولى آن دنیاپرستان براى پنهان ساختن چهره واقعى خود گفتند: ما مى ‏ترسیم پیغمبر در تقسیم غنایم ما را از نظر دور دارد.قرآن در پاسخ آنها مى‏گوید: آیا شما چنین پنداشتید که پیغمبر(ص)به شما خیانت خواهد کرد «در حالى که هیچ پیغمبرى ممکن نیست، خیانت کند»البته روشن است خیانت براى هیچ کس مجاز نیست خواه پیامبر باشد یا غیر پیامبر، ولى از آنجا که گفتگوى عذر تراشان جنگ «احد» در باره پیامبر(ص)بود آیه نیز نخست سخن از پیامبران مى‏ گوید و سپس اضافه مى‏نماید: «هر کس خیانت کند، روز رستاخیز آنچه را در آن خیانت کرده، به عنوان مدرک جنایت بر دوش خویش حمل مى ‏کند و یا همراه خود به صحنه محشر مى‏ آورد» و به این ترتیب، در برابر همگان رسوا مى ‏شود.«سپس به هر کس آنچه انجام داده و به دست آورده، داده مى‏ شود و در باره هیچ کس ظلم و ستمى نمى‏ شود»

162.اکنون نوبت منافقان و مؤمنان سست ایمانى است که به پیروى از آنها در میدان جنگ حضور نیافتند، آیه مورد بحث سرنوشت آنها را تشریح مى‏ کند و مى‏ گوید: «آیا کسانى که فرمان خدا را اطاعت کردند و از خشنودى او پیروى نمودند، همانند کسانى هستند که به سوى خشم خدا باز گشتند و جایگاه آنها جهنم و بازگشت و پایان کار آنها، زشت و ناراحت کننده است»

163.در این آیه مى ‏فرماید: «هر یک از آنها (منافقان و مجاهدان) براى خود درجه و موقعیتى در پیشگاه خدا دارند»و در پایان آیه مى‏ فرماید: «خداوند نسبت به اعمال همه آنها بیناست»و به خوبى مى‏داند هر کس طبق نیت و ایمان و عمل خود شایسته کدامین درجه است.

164.در این آیه، سخن از بزرگترین نعمت الهى یعنى نعمت «بعثت پیامبر اسلام» به میان آمده است و در حقیقت، پاسخى است به سؤالاتى که در ذهن بعضى از تازه مسلمانان، بعد از جنگ احد خطور مى‏ کرد، که چرا ما این همه گرفتار مشکلات و مصائب شویم؟ قرآن به آنها مى‏ گوید: «خداوند بر مؤمنان منت گذارد (نعمت بزرگى بخشید) هنگامى که در میان آنها پیامبرى برانگیخت»سپس مى‏ فرماید: یکى از مزایاى این پیامبر این است که: «او از جنس خود آنها و از نوع بشر است»سپس مى‏ گوید: این پیامبر سه برنامه مهم را در باره آنها اجرا مى‏ کند نخست این که «آیات پروردگار را بر آنها بخواند و (دیگر این که) آنان را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد هر چند پیش از آن در گمراهى آشکار بودند»تعلیم، یعنى وارد ساختن حقایق دین در درون جان آنها و به دنبال آن تزکیه نفوس و تربیت ملکات اخلاقى و انسانى و از آنجا که هدف اصلى و نهایى تربیت است در آیه، قبل از تعلیم ذکر شده، در حالى که از نظر ترتیب طبیعى، تعلیم بر تربیت مقدم است.مردم دنیا بویژه مردم جزیرة العرب در زمان بعثت پیامبر اسلام(ص)در ضلالت و گمراهى روشنى بودند، سیه روزى و بدبختى، جهل و نادانى، و آلودگیهاى گوناگون معنوى در آن عصر، تمام نقاط جهان را فرا گرفته بود، و این وضع نابسامان بر کسى پوشیده نبود.

165.جمعى از مسلمانان از نتایج دردناک جنگ، غمگین و نگران بودند، خداوند در این آیه سه نکته را به آنها گوشزد مى‏ کند:
1- شما نباید از نتیجه یک جنگ نگران باشید، بلکه همه برخوردهاى خود را با دشمن روى هم محاسبه کنید «اگر به شما در این میدان، مصیبتى رسید در میدان دیگر (میدان جنگ بدر) دو برابر آن را به دشمن وارد ساختید»زیرا آنها در احد هفتاد نفر از شما را شهید کردند، در حالى که هیچ اسیر نگرفتند ولى شما در بدر هفتاد نفر از آنها را به قتل رساندید و هفتاد نفر را اسیر کردید.
2- «شما مى‏ گویید: این مصیبت از کجا دامنگیرتان شد»ولى «اى پیامبر! به آنها بگو: این مصیبت از وجود خود شما سر چشمه گرفته و عوامل شکست را باید در خودتان جستجو کنید»
3- شما نباید از آینده، نگران باشید «زیرا خداوند بر همه چیز قادر و تواناست» و اگر نقاط ضعف خود را جبران کنید، مشمول حمایت او خواهید شد.

 

اعظم :

 

آبه 158 : گفته بودم کلا یاد مرگ زندگی آدم رو زیر و میکنه ... در خیلی از آیات قران موضوع هر چه باشد خداوند گریزی به موضوع مرگ و بازگشت به سوی خودش میزنه ... این مساله کلا خیلی از غصه های بیخود رو از روی ذهن آدم بر میداره

آیه 159 :
الف : یک ویژگی عالی و فوق العاده در پیامبر "نرم خویی "
این ویژگی باید سرمشق همه مربیان و انسانها باشه ... خلق خوب بهترین و موندگارترین روش برای نفوذ در دل آدمهاست
ب : یه چیز جالب در این آیه است خداوند در اینجا چقدر مهربونیش رو نشون میده ، دقت کنید خداوند برای خاطیان شفاعت می کنه به پیامبر میگه از حق خودت بگذر
بعدش میگه براشون آمرزش بخواه این دفعه از پیامبر میخواد که شفیع خاطیها بشه
اوج مهربانی خداوند هستش اونم با اون خبط بزرگی که در اون جنگ کردن
ج : از پیامبر میخواد که با اونا مشورت کن
مکان جنگ با مشورت گروه مسلمانان با پیامبر انتخاب شده بود و انتخاب خوبی نبود ولی حاصل مشورت بود
توهم پیش اومد که احتمالا دیگه پیامبر با اونا مشورت نمی کنه
خداوند تو این آیه میگه بازم باهاشون مشورت کن ، یعنی اینقدر مشورت مهمه چون زیانهای احتمالی مشورت خیلی کمتر از منافعش هست و به خصوص اثر عجیبی در تربیت و پرورش و رشد شخصیت اجتماعی افراد داره
البته لازمه ذکر بشه دایره مشورت در حوزه اجراست و نه قانونگزاری ... شخصیتهای خودرای و مستبد معمولا خطا زیاد می کنند و با این اخلاقشون شخصیت اجتماعی افراد زیر درست خودشون رو هم نابود می کنن ولی مشورت عزت نفس آدما رو بالا میبره
د : در نهایت اجرا باید با یه نفر باشه با فرمانده چون باید قاطع و محکم باشه تا در عمل هرج و مرج پیش نیاد
ه : بعد این همه تمهیدات تازه آدم باید یادش نره که همه امور دست خداست و باید به خداوند توکل کنه که اگه اون نخواد همه رشته ها پنبه است

آیه 159 : به نظر من که این آیه خیلی درس در حوزه گروهها داره هر گروهی خانواده ، مدرسه ، دانشگاه ، کشور و ...
تو خونه در نظر بگیرین یه بابایی هست نرمخو و مهربون و در عین حال قاطع
قانون ها و اصول کلی خانواده که در دست پدر و مادره
حالا برای نحوه اجرا باید از بچه ها مشورت خداست ، چقدر مشورت کردن با بچه ها بهشون عزت نفس میده
اما رای نهایی رو یه نفر قاطع اجرا می کنه
اینجوری همه اعضای خانواده احساس می کنن در برنامه ای که داره اجرا میشه سهم داشتن

آیه 161 : این که پیامبر خیانت نمی کنه موضوع خیلی مهمیه اینجا در مورد غنیمتهاست ولی اصل کلی هستش که خداوند عنوان کرده ... در هیچ امنتی خیانت نمی کنن
و چقدر این اصل بعد از فوت پیامبر زیر پا گذاشته میشه
کتاب "نقش ائمه در احیای دین " رو یه زمانی میخوندم پر بود از شبهاتی که بعد پیامبر در اذهان ایجاد کرده بودن که پیامبر مثلا کلام خداوند رو تغییر دادن یا .... و بعد حتی با این روش آیه و حدیث جعلی ساختن و چقدر ائمه تلاش کردن که چهره واقعی پیامبر و دین رو احیا کنند

162 : روش خداوند در قرآن برای بیان بسیاری از حقایق دینی و اخلاقی و اجتماعی طرح سواله
تا شنونده خودش پاسخ رو از بین طرفین مساله انتخاب کنه
می دونین چرا ؟
آخه آدما بیشتر دوست دارن راهشون رو خودشون انتخاب کنن ، احساس مهمی می کنن
آدما به برداشتهای خودشون نسبت به مسایل مختلف
بیش از هر چیزی اهمیت می دن
حتی یه بچه هم همینطوره
مثلا وقتی از یه بچه می پرسی این لباست رو می پوشی یا فلان رو ؟
وقتی خودش یکی رو میگه خیلی در درونش حس خوشحالی بهش دست میده که خودش انتخاب کرده
ولی اگه بهش بگی باید فلان لباس رو بپوشی مقاومت می کنه
این طرز برخورد برای آدمای لجباز و بچه ها خیلی خوب جواب میده
این آیه یه همچین جوریه

164 . اینکه خداوند می گه با بعثت پیامبر خداوند بر مومنین منت گذاشت علتش اینه که واقعا مومنین فقط هستن که از این نعمت بهره می برن
یه نکته دیگه مثل سیار موارد قرآنی تقدم تزکیه در تعلیم عنوان شده
ووای از اینکه در دوران ما علم در دست کسایی هستش که تزکیه پیدا نکردن
دیو چو بیرون رود فرشته در آید
تا وقتی یه دیوی تو وجودت هست به نام نفس و منیت هر چیز پاک و نابی هم بیاد توش ، خروجی کثیفی خواهد داد
کلا این مساله نکته مهمیه و به نظر من بلای بشریت الان این داستانه

165 . علت شکستها در درون خود شماست